what is queue in data structure in hindi
Queue เคเค non-primitive เคคเคฅा linear Data Structure เคนै เคเคฐ เคฏเคน FIFO (first in first out) เคे เคธिเคฆ्เคงाเคจ्เคค เคชเคฐ work เคเคฐเคคा เคนै
It means เคตเคน item เคो เคि เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒे add เคिเคฏा เคाเคคा เคนै เคตเคนी item เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒे remove เคिเคฏा เคाเคฏेเคा เคเคฐ เคตเคน item เคो เคि เคธเคฌเคธे Last เคฎें add เคिเคฏा เคाเคคा เคนै เคเคธे เคธเคฌเคธे Last เคฎें เคนी remove เคिเคฏा เคाเคฏेเคा।
“Queue เคเค abstract data structure เคนै. เคो Stack เคी เคคเคฐเคน เคนी เคนोเคคा เคนै but, queue เคฎें เคฆोเคจों ends open เคฐเคนเคคे เคนैं เคเคฌเคि Stack เคฎें เคेเคตเคฒ top end เคนी Open เคฐเคนเคคा เคนै.”
Queue เคฎें เคฆो end (เคोเคฐ) เคนोเคคे เคนै เคเค rear end เคนोเคคा เคนै เคเคตं เคฆूเคธเคฐा front end เคนोเคคा เคนै। Rear end เคธे items เคो add เคिเคฏा เคाเคคा เคนै เคเคฐ front end เคธे items เคो remove เคिเคฏा เคाเคคा เคนै।
Real Life Example
เคฐेเคฒเคตे เคा Example เคฒेเคคे เคนै, เคเค เคต्เคฏเค्เคคि เคो เคฐेเคฒเคตे เคฎें Ticket Reservation เคी line เคฎें เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒे เคฒเคा เคนोเคคा เคนै เคเคฐ เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒे Ticket เคฒेเคเคฐ เคเคฒे เคाเคคा เคนै, เคตเคน เคต्เคฏเค्เคคि เคो last เคฎें เคฒเคा เคนुเค เคฐเคนเคคा เคนै เคตเคน Last เคฎें เคนी เคฌाเคนเคฐ เคाเคฏेเคा।
operations of queue in data structure
Queue เคฎें perform เคिเคฏे เคाเคจे เคตाเคฒे operations เคเคธ เคช्เคฐเคाเคฐ เคนैं:-
- Enqueue – เคเคฌ เคนเคฎ queue เคฎें เคिเคธी element เคฏा item เคो add เคเคฐเคคे เคนैं เคคो เคเคธ Operation เคो enqueue เคเคนเคคे เคนै.
- Dequeue – เคเคฌ เคนเคฎ queue เคฎें เคธे เคिเคธी item เคฏा element เคो delete เคเคฐ เคฆेเคคे เคนैं เคคो เคเคธ Operation เคो dequeue เคเคนเคคे เคนैं.
- Peek – เคเคธ Operation เคा use queue เคे front element เคो Recieve เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค เคिเคฏा เคाเคคा เคนै เคเคฐ เคเคธเคฎें item เคฏा element เคो delete เคจเคนीं เคिเคฏा เคाเคคा.
- isEmpty – เคเคธเคा use เคฏเคน check เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค เคिเคฏा เคाเคคा เคนै เคि queue Empty เคนै เคฏा empty เคจเคนीं เคนै. เคเคฌ queue Empty เคนोเคคा เคนै เคคो เคตเคน underflow condition เคो throw เคเคฐเคคा เคนै.
- isFull – queue เคชूเคฐी เคคเคฐเคน เคธे full (เคญเคฐा) เคนै เคฏा เคจเคนीं เคฏเคน check เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค isFull เคा เคฏूเฅ เคिเคฏा เคाเคคा เคนै. เคเคฌ queue เคชूเคฐी เคคเคฐเคน full เคนोเคคा เคนै เคคो เคฏเคน overflow condition เคो throw เคเคฐเคคा เคนै.
Types of Queue in Hindi
Data Structure เคฎें Queue เคे เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคช्เคฐเคाเคฐ เคนोเคคे เคนैं
- Linear Queue
- Circular Queue
- Priority Queue
- Dequeue
Linear Queue
Linear Queue เคฎें one end เคธे insertion เคिเคฏा เคाเคคा เคนै เคเคตं another end เคธे deletion operation เคो perform เคिเคฏा เคाเคคा เคนै.
Linear Queue เคฎें, เคिเคธ end เคธे insertion เคिเคฏा เคाเคคा เคนै เคเคธेเคो rear end เคเคนเคคे เคนै เคเคตं เคिเคธ end เคธे deletion เคो เคिเคฏा เคाเคคा เคนै เคเคธे front end เคเคน เคाเคคा เคนै.
circular queue in data structure in hindi
Circular queue เคो ring-buffer เคญी เคเคนเคคे เคนै।
Circular queue เคฎें เคो last node เคนोเคคा เคนै เคตเคน เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒे node เคธे Connected เคฐเคนเคคा เคนै। เคिเคธเคธे เคि circle เคा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคนोเคคा เคนै। เคฏเคน FIFO เคे เคธिเคฆ्เคงाเคจ्เคค เคชเคฐ work เคเคฐเคคा เคนै।
Circular Queue เคฎें Element เคो rear end เคธे insert เคिเคฏा เคाเคคा เคนै เคเคตं Element เคो front end เคธे remove เคिเคฏा เคाเคคा เคนै।
priority queue in data structure in hindi
Priority Queue เคเค Special type เคा queue เคนोเคคा เคนै เคिเคธเคฎें เคช्เคฐเคค्เคฏेเค element เคे เคธाเคฅ เคเค priority เคुเคกी เคฐเคนเคคी เคนै เคเคฐ เคฏเคน เคเคธी priority เคे Basis เคชเคฐ work เคเคฐเคคा เคนै.
Priority Queue เคฎें เคिเคธ element เคी priority เคธเคฌเคธे Low เคนोเคคी เคนै เคเคธे เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒे remove เคिเคฏा เคाเคคा เคนै เคเคฐ เคฏเคฆि elements เคी priority เคธเคฎाเคจ เคนोเคคी เคนै เคคो เคคเคฌ FIFO Principle เคे Basis เคชเคฐ elements เคो arrange เคिเคฏा เคाเคคा เคนै.
what is dequeue in data structure in hindi
Dequeue เคा full form double-ended queue เคนै। Dequeue เคเค เคเคธा Data Structure เคนै เคिเคธเคฎें เคนเคฎ items เคो front เคเคฐ rear end เคฆोเคจों เคธे add เคญी เคเคฐ เคธเคเคคे เคนै เคเคฐ remove เคญी เคเคฐ เคธเคเคคे เคนै।
Types of dequeue in data structure
Dequeue เคฆो เคช्เคฐเคाเคฐ เคा เคนोเคคा เคนै
- Input-restricted Dequeue
- Output-restricted Dequeue.
Input-restricted Dequeue
Input restricted Dequeue เคฎें data items เคो both ends เคธे remove เคिเคฏा เคा เคธเคเคคा เคนै but, only single end เคธे เคนी insert เคเคฐ เคธเคเคคे เคนै।
Output-restricted Dequeue
Output-restricted Dequeue เคฎें items เคो เคฆोเคจों เคคเคฐเคซ เคธे insert เคिเคฏा เคा เคธเคเคคा เคนै but, only เคเค เคนी end เคธे delete เคเคฐ เคธเคเคคे เคนै।
Conditions of queue
Queue เคी เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค Conditions เคนोเคคी เคนै
- FRONT <0 เคนै เคคो, Queue Empty เคนै।
- REAR=size of Queue เคนै เคคो, Queue completly Full เคนोเคคा เคนै।
- FRON <TREAR เคนै เคคो, Queue เคฎें เคเคฎ เคธे เคเคฎ เคเค Element เคคो เคนोเคคा เคนी เคนै।
- Queue เคฎें Total item เคी เคธंเค्เคฏा เคाเคจเคจी เคนै เคคो:-( REAR-FRONT)+1.
Application of queue in data structure in hindi
Queue เคा use เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคे เคฒिเค เคिเคฏा เคाเคคा เคนै
- Disk scheduling add CPU scheduling : queue เคा Use Disk scheduling เคเคฐ CPU scheduling เคे เคฒिเค เคिเคฏा เคाเคคा เคนै.
- Synchronization : queue เคा use synchronization เคे เคฒिเค เคिเคฏा เคाเคคा เคนै. Example เคे เคฒिเค – IO Buffers, pipes, เคเคฐ file IO, Etc.
- Interrupt handling : Real time system เคฎें interrupt เคो handle เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค queue เคा use เคिเคฏा เคाเคคा เคนै.
- Call center : Call center phone system เคฎें เคฒोเคों เคी call เคो เคเค Sequence เคฎें hold เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค queue เคा use เคिเคฏा เคाเคคा เคนै.
- Applications : Queue เคा use เคฌเคนुเคค เคธाเคฐीं apps เคฎें buffer เคी เคคเคฐเคน เคिเคฏा เคाเคคा เคนै เคैเคธे เคि – CD player, MP3 Player, Etc.
- Operating System : Operating System เคฎें interrupt เคो handle เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค queue เคा use เคिเคฏा เคाเคคा เคนै.
0 Comments